اگر در بخش اول این مقاله به سوال مطرح شده پاسخ "بلی" داده باشید، اکنون در بخش دوم مقاله، به بحث در مورد نحوه استفاده و توسعه شیرپوینت در سازمان خواهیم پرداخت.
شما در دو حالت زیر نیاز به توسعه شیرپوینت پس از راه اندازی آن در سازمان خود، خواهید داشت :
- برنامه نویسی و توسعه بخشهایی از سیستم فعلی
- توسعه برنامه های کاربردی مبتنی بر شیرپوینت
۱- برنامه نویسی و توسعه بخشهایی از سیستم فعلی
شیرپوینت در اختیار شما و سازمان شما قرار گرفته تا براساس نیازهای خود از قابلیت های پیشرفته آن که نمونه هایی از آنرا در بخش اول مقاله تشریح کردم، استفاده کنید. مایکروسافت توسعه شیرپوینت با استفاده از ابزارهای مختلف برنامه نویسی از جمله Visual Studio را هم امکان پذیر ساخت تا در موارد خاصی که شیرپوینت از عهده برخی نیازهای شما برنیامد، در صورت نیاز آنرا توسعه دهید و مشکل خود را با برنامه نویسی برطرف کنید. مایکروسافت قابلیت توسعه سایت های شیرپوینتی را در Visual Studio 2005 به صورت فایل Extension جداگانه ارائه کرد و در VS 2008 آنرا به صورت پیش فرض و به شکل Template های از پیش تعریف شده قرار داد، زیرا نیاز به توسعه و برنامه نویسی شیرپوینت در اکثر زمینه ها پررنگ تر شد.
شما در اکثر بخش های سایت شیرپوینتی سازمان خود، امکان توسعه و برنامه نویسی دارید. که برخی نمونه های عمومی تر از این توسعه را در زیر مشاهده می کنید :
- زمانی ممکن است نیاز به نوشتن وب پارتهای مختلف و کاربردی برای برخی قسمتهای سایت ها داشته باشید.
- زمانی ممکن است نیاز به نوشتن Feature هایی برای اضافه کردن امکانات خاصی به سایتهای ایجاد شده، داشته باشید.
- زمانی نیاز دارید تا برای زیباتر کردن UI سایت ها به نوشتن کدهایی برای توسعه Silverlight و یا JQuery در سایت ها بپردازید.
- مواقعی نیاز دارید تا سایتهای شیرپوینت خود را براساس Template های تعریف شده برای سازمان که توسط برنامه نویسی ایجاد کرده اید، ایجاد و تولید کنید.
- مواقعی نیاز دارید تا فیلدهای خاص برای لیست ها، لیست های خاص برای سایت ها ایجاد کنید. اینکار توسط برنامه نویسی امکان پذیر است.
- و ….
پس با استفاده از ابزارهای تکمیلی تعریف شده برای توسعه شیرپوینت، که مایکروسافت آنها را در اختیار برنامه نویسان قرار داده است، می توانید سایت ها و سیستم های شیرپوینت داخل سازمان خود را سفارشی کنید و توسعه دهید.
۲- توسعه برنامه های کاربردی مبتنی بر شیرپوینت
ممکن است توسعه شیرپوینت در حد مورد ۱ پاسخگوی نیاز های شما نباشد، لذا می توانید پا را فراتر گذاشته و با استفاده از شیرپوینت Application ها یا برنامه های کاربردی پیشرفته برای سازمان خود طراحی، تولید و راه اندازی کنید. برنامه های کاربردی ای که با استفاده از شیرپوینت میتوانند پیاده سازی شوند، به ۳ دسته زیر تقسیم می شوند :
- برنامه های کاربردی با امکانات پیشرفته مدیریت محتوا
- برنامه های کاربردی با فضای اشتراکی جهت اشتراک اطلاعات
- برنامه های کاربردی که می توانند با سرویسهای LOB یا Line of business یکپارچه و Integrate شوند
پلتفرم توسعه شیرپوینت به صورت زیر می باشد. شیرپوینت در سطح بالایی فریم ورک ASP.NET قرار می گیرد و از بسیاری از قابلیت های ASP.NET مانند : وب پارتها، MasterPage ها، Security ، مدیریت Session ها، User Control ها و … بهره می گیرد.
شیرپوینت دارای ۲ لایه متمایز می باشد. یکی از این لایه های شیرپوینت Windows SharePoint Services یا WSS می باشد که در سطح بالایی فریم ورک ASP.NET قرار دارد. این لایه پایه و اساس تولید و استفاده از برنامه های کاربردی بر مبنای استانداردهای پورتال و همکاری تجاری شیرپوینت می باشد. لایه دوم Microsoft Office SharePoint Server 2007 می باشد که در سطح بالاتری از ASP.NET و WSS قرار گرفته است. این لایه فراهم کننده سرویسهای پیشرفته و اضافه ای می باشد که در توسعه برنامه های کاربردی گسترش یافته به افراد حرفه ای IT کمک می کند.
(تشریح هر یک از موارد فوق از مباحث پیشرفته شیرپوینت می باشد که می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به منابع Governance در انتهای مقاله مراجعه کنید.)
بحث در مورد ساختار و معماری توسعه شیرپوینت نیازمند مقاله جداگانه ای خواهد بود. اما با توجه به موارد فوق به این نتیجه خواهیم رسید که توسعه برنامه های کاربردی مبتنی بر شیرپوینت براساس پلتفرم تعریف شده امکان پذیر است. اما این مورد نباید سبب ایجاد نگاه اشتباه در توسعه شیرپوینت در سازمانها یا شرکت ها شود.
به عنوان مثال، در سازمانی مشاهده کردم که به جای استفاده از امکانات شیرپوینت، دیتابیس های مجزا با جداول مجزا ایجاد کرده اند و از آنها برای ذخیره اطلاعاتی استفاده می کنند که کاربران از طریق صفحات خاص .NET برنامه نویسی شده ، آنها را ثبت یا مشاهده می کنند. در حقیقت رابط کاربری یا UI شیرپوینت، صفحاتِ .NET کاملاً وب پارتی و بانک اطلاعاتی مجزای SQL !! و جالب اینکه نام آنرا یک سیستم یا برنامه کاربردی طراحی و پیاده سازی شده برای شیرپوینت نامیده اند، در حالیکه این سیستم منهای ظاهر گرافیکی آن که شیرپوینت است، یک Application دات نتی می باشد!
اینکه در کجای این سیستم ها واقعاً از امکانات شیرپوینت مانند لیست ها، کتابخانه ها، فرمها، BDC و … استفاده شده، مشخص نیست. شاید فقط حفظ ظاهر و نام شیرپوینت!
در هر حال نمونه هایی زیادی از عدم توسعه و استفاده درست از شیرپوینت در سازمانها و شرکتهای مختلف موجود است، اما شما به عنوان یک مدیر IT سازمان باید نیاز خود را در این رابطه به درستی بشناسید.
شما با استفاده از ابزارها و پلتفرم خود شیرپوینت می توانید سیستم هایی مانند مکاتبات اداری، مدیریت نامه ها، فرایندهای سازمانی، مدیریت تیم، مدیریت پروژه و … را توسعه و راه اندازی نمایید. همانطور که نمونه های مختلفی از آنها توسط شرکتهای پارتنر مایکروسافت در کشورهای مختلف تولید شده است یا نمونه هایی از آنها توسط مایکروسافت و با نام ۴۰ برنامه کاربردی برای WSS عرضه شده است.
توسعه سیستم های شیرپوینتِ داخل سازمانی مانند نمونه های اشاره شده، با رعایت استانداردها و حفظ پلتفرم اصلی شیرپوینت و استفاده درست از توانایی های بالقوه شیرپوینت، ضرر که ندارد هیچ تا حدودی جای برخی از برنامه های نرم افزاری مستقل در این حیطه ها را نیز پُر خواهد کرد.
برای اینکه بدانید شرپوینت تا چه حد و در چه راستایی نیازهای شما را پوشش خواهد داد، به پروژه ها و Case Study های شیرپوینت مایکروسافت مراجعه کنید، که این اسناد نمونه های پیاده سازی شده از شیرپوینت در شرکتهای با مقیاس کوچک تا بزرگ و از ۱۰۰۰ کاربر تا بیش از ۵۰۰۰۰ کاربر را شامل می شود. همچنین مطالعه و استفاده از SharePoint Governance که در این مقاله به توضیح مختصری راجع به آن پرداخته ام را نیز پیشنهاد میکنم. SharePoint Governance یکی از مفاهیم مهمی می باشد که Roadmap استانداردی را جهت توسعه شرپوینت به شما خواهد داد. مطالعه آن توسط مدیران IT، مدیران پروژه و بخصوص توسعه دهندگان شرپوینت بسیار حائز اهمیت است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر به آدرسهای زیر مراجعه کنید :
راهنمای توسعه برنامه های شیرپوینتی – Patterns & Practices
Governance Resource Center for SharePoint Server 2007
Roadmap to using SharePoint Server 2007
موفق باشید.